Sabun formülü, yağ asitlerinin suda çözünen sodyum ve de potasyum tuzlarından oluşmaktadır. Sabunlar, katı ve sıvı yağların veya onların yağ asitlerinin, kimyasal olarak etkili bir alkali ile etkileşim sayesinde oluşur.
Sabunun formülü, CH3-(CH2) n-COONa, sodyum stearat (C17H35COO-Na+) gibi bir sabun nonpolar uç ve polar uç içerir.
Kimyada "Benzer benzeri çözer" kuralından dolayı sabun molekülünün nonpolar ucu yağlı kirleri çözer. Molekülün polar ya da iyonik (Suyu seven kısım) ucu ise su moleküllerine saldırır. Bu sebepten, yüzeydeki kirler uzaklaşır temizlenir ve su içinde süspanse haline gelmektedir.
Sabunun tarihi
Aslında insan temizliğinin başlangıcı tarih öncesi diye tabir edilen zamana kadar dayanabilmektedir. Su insanlık için vazgeçilmez bir madde olduğu zamandan beri ilk insan kabileleri su kenarlarında yaşamaktadırlar. Bilim insanlarının tahminince bu topluluklar suyun temizleme özelliği hakkında birtakım bilgileri vardı. Eski Babil kazılarında bulunan bir vazo içinde bulunmakta olan sabuna benzemekte olan bir madde, sabunun yapım tarihinin M. Ö. 2800 yılı öncesine dayanmakta olduğu kanıtlanmıştır. Bu bulunan toprak vazo üzerindeki yazılar, o dönemdeki insanların küllerle yağları kaynatması anlatılır. Buda bir tür sabun yapma metodudur. Ancak buradaki ifade, bildiğimiz anlamda "sabun" değildir. Bu tür sabun ancak insanların saça şekil veren bir maddenin yardımcıları olarak kullanılan maddeleri anlatmaktadır.
Kayıtlar, eski Mısır halkının düzenli olarak banyo yaptıklarını gösteriyor. Eber papirüsündeki bir tıp evraklarında, yıkama için olduğu kadar, insanların cildindeki yaralar içinde iyileştirilmesi için, bitkisel ve hayvansal yağların birleşimi sonucu ortaya çıkan sabunun yapısal özellikleri anlatmaktadır. İleri düzeyde eski Roma zamanında da banyo kullanılıyordu. İlk meşur su kemerli Roma hamamı, yaklaşık olarak M. Ö. 312 yılında inşa edilmiştir. Hamamlar çok ön planda olan, çok lüks banyo yerleriydi. M. S. İkinci yüzyılda, Yunanlı fizikçi GALEN hem tıbbı anlamda hem de temizlik aracı olarak sabunu önermiştir.
Evde sabun nasıl yapılır?
İlk olarak yeteri kadar sıcaklıktaki su içine külü dökünüz, Diğer tarafta hazırladığımız sete ve suyun içine yeterince renklendirici ekleyin, bütün yağları ve eriyikleri karıştırınız, şimdi yağların içine süzmüş olduğunuz kül suyunu karıştırınız, renklendirici ekleyip uygun yoğunluğa gelinceye kadar karıştırınız, ıtır çiçeği yağını elleyip yoğun kıvama geldiğinde kalıplara dökün ve kurutun.
Sabun halk dilinde, kirli ve yağlı yerleri temizlemek için kullanılan bir maddedir. Kimya bakımından sabun, yağ asitlerinin sodyum veya potasyum tuzların da meydana gelen bileşendir.
Sabunun 3 temel özelliği
- Sabunun yapısı hem yağlarla hem de suyla karışmaya ve birleşmeye yatkındır.
- Sabunda baz özelliği bulunması nedeniyle kumaş, deri v. B gibi yıkanılan şeyleri aynı zamanda yumuşatmasına ve kirlerini çıkarmaya yarar.
- Yağ asitleri suyun içinde çekilmiş olan yağlı kirlerle birleşerek kendiliğinden çözelti içinde çökerler. Bu nedenler temizlik yapılıp bittikten sonra suyun dibinde kalan tortu bunlardır.
Sabun çeşitleri
- Kil özlü sabun
- Zeytin yağlı sabun
- Lavanta sabunu
- Gül yaprağı sabunu
- Papatya sabunu
- Tarçın özlü sabun
- Defne yağlı sabun
- Çay ağacı sabunu
- Yasemin yağlı sabun
Sabunun kullanım yerleri
- Lavabo, banyo, bulaşık, çamaşır temizliğinde kullanılır.
- Halı yıkama, fayans temizliği, leke çıkarmada kullanılır.
- İnsan vücudu temizliğinde kullanılır.
20.01.2024 11:22:21